Kaarten en schetsen van Sobibor

In de loop van de jaren zijn verschillende kaarten van het vernietigingskamp samengesteld, om een idee te geven van de omvang, de inrichting en de werkwijze. Deze kaarten waren hoofdzakelijk gebaseerd op de herinneringen van overlevenden, maar ook sommige beulen hebben materiaal geleverd. Hoewel de kaarten op de voornaamste punten met elkaar overeenstemmen, zijn er verschillen betreffende de vorm en wijken ze op onderdelen af.

Wat het vernietigingskamp zo uniek maakt in vergelijking tot een kamp als Auschwitz, is dat de nazi’s hebben geprobeerd het bestaan van het kamp, en wat zich daar afspeelde, te verbergen. De omheiningen werden afgebroken, de massagraven opgevuld, aarden wallen geëgaliseerd en ook de restanten die na de opstand nog overeind stonden, werden gesloopt.

Volgens getuigeverklaringen was het onmogelijk om van de ene sectie van het kamp een blik te werpen in een andere, omdat de meeste omheiningen waren gecamoufleerd waardoor wat zich erachter bevond, aan het zicht werd onttrokken.

Het kamp maakte verschillende stadia door van opzet en bouw, er werden zaken toegevoegd en de omheiningen aangepast.

Op enkele gevangenen na, zaten de meesten vast binnen hun eigen sectie van het kamp. Daarom zijn sommige kaarten, getekend door getuigen maar zonder gebruik te maken van andere bronnen, niet volledig.

Om het vergelijken te vergemakkelijken, zijn de kaarten indien mogelijk zo gedraaid, dat de spoorlijn zich aan de onderkant bevindt. De noord-zuid richting is meestal aangegeven met de pijl richting het noorden.

Schets van Alexander Petcherski "Sacha" Petchersky, de Sovjet officier geselecteerd uit een transport uit Minsk in september 1943, was een van de leiders in de voorbereiding van de opstand in Sobibor. Hij werkte bij het rooien van bomen in het nieuwe Kamp IV (noordelijk kamp) en in de timmermanswerkplaats in Kamp I.

Kaart gebruikt tijdens het proces in Hagen Deze kaart werd gebruikt tijdens de Sobibor processen in Hagen (6 september 1965 - 20 december 1966) en gemaakt door SS-er Erich Bauer. Hij lijkt redelijk nauwkeurig te zijn.

Kaart van Bauer / Blatt Deze kaart werd gemaakt door overlevende Thomas Blatt en ex SS-er Erich Bauer ("Bademeister" in Sobibor).

Schets van Kurt Bolender Dit is slechts een grove schets maar niettemin van waarde, omdat de SS-er Bolender werkte in "Lager III" (de plaats van de vernietiging). Daarom is de beschrijving van zijn gebied mogelijk waarheidsgetrouw. Hij plaatst het Wachmannschaft Außenkommando (Oekraïense "buitenposten") op de juiste plaats, zoals bleek uit een luchtfoto van Sobibor uit 1944.

Schets van Moshe Bachir Overlevende Moshe Bachir gaf de richting van de ‘sluis’ perfect aan. Het "Lazarett" en zijn kleine tekeningen van de Oekraïense barakken met deuren en ramen zijn interessant, omdat hij het intekenen van deze details van groot belang achtte.

Kaart van Yitzak Arad Overgenomen uit "The Pictorial History of the Holocaust" p. 294.

Kaart van fase 1 volgens Stanislaw Szmajzner Stan "Schlomo" Szmajzner arriveerde in Sobibor met één van de eerste transporten van voorjaar 1942. Zijn kaart is de enige weergave van het vernietigingskamp in zijn beginfase. Let op het ontbreken van barakken in Sobibor's primitieve periode. Deze kaart is overgenomen uit het boek "Inferno Em Sobibor".

Kaart van fase 2 volgens Stanislaw Szmajzner Stanislaw Szmajzner's versie van Sobibor in de tweede fase, toen het vernietigingskamp was "verbeterd". Let op de toegevoegde structuren op de kaart met inbegrip van de herbouwde gaskamers.

Kaart van Schelvis Deze kaart werd getekend door overlevende Jules Schelvis.

Schelvis Kaart met monumenten Deze kaart werd getekend door overlevende Jules Schelvis.

Schets van Chaim Engel Overlevende Chaim Engel toont de route die de "werkjoden" namen van Kamp I naar de sorteerbarakken van Kamp II. Om daar te komen moesten de gevangenen het smalspoor oversteken en de beruchte "sluis" (Schlauch), het besloten en gecamoufleerde pad naar de gaskamers.

GKBZN Kaart Kaart van de Bijzondere Commissie voor Onderzoek naar Misdaden onder het Hitler-bewind in Polen (GKBZNwP bulletin III, 1947).

De topografische kaart Officiële Poolse topografische kaart van het terrein van het kamp naar de huidige situatie. Het monument staat aangegeven alsmede het gebied waar enkele massagraven werden gevonden. De natuurkundige gegevens van het terrein staan eveneens vermeld.

Luchtfoto uit 1940 Deze luchtopname van het terrein van het toekomstige vernietigingskamp Sobibor werd gemaakt door de Luftwaffe in 1940. Duidelijk is te zien dat in de zone der vernietiging de bomen nog niet zijn geveld.

Luchtfoto uit 1944 Luchtfoto van wat resteerde van het kamp Sobibor in 1944. Sommige sporen konden niet worden uitgewist en zijn nog steeds waarneembaar. Met behulp hiervan is geprobeerd een nieuwe Sobibor plattegrond te reconstrueren, maar op een aantal punten blijft onduidelijk waar gebouwen en omheiningen zich precies hebben bevonden. Bron: Aerial Photos from the National Archives, Washington DC.

Tekening uit 1944 Deze indrukwekkende tekening werd gemaakt aan de hand van een luchtfoto uit 1944, gemaakt door de Duitse Luftwaffe. De kunstenaar Arie A. Galles maakte de tekening. Zij maakt deel uit van zijn serie kunstwerken "Fourteen Stations/Hey Yud Dalet", te zien in het Morris Museum in Morristown, New Jersey. Bezoek de website van de kunstenaar: http://fermi.phys.ualberta.ca/~amk/galles/index.html

Luchtfoto uit 1971 De foto van Sobibor 1971 toont de bosaanplant, bedoeld om de sporen van het vroegere vernietigingsgebied te verbergen. Sinds 1971 is er tot de dag van vandaag vrijwel niets aan de situatie veranderd.

Nieuwste Sobibor Kaart Mei 1942 Copyright: W. Rutherford.

Nieuwste Sobibor Kaart Juni 1943 Copyright: W. Rutherford.

Nieuwste Sobibor Kaart Met Gedenkteken Copyright: W. Rutherford.

© ARC 2006